Almanya’dan sonra kısa süreliğine Blackstable’a dönen Philip, amcasının ve mirasını yönetmede yardım eden avukatın da yönlendirmesi ile yeni başlayan bir meslek olan muhasebeciliği denemeye karar verir. Bu kararda en önemli rol oynayan nokta İngiltere’ye gitmek istemesidir. Ancak İngiltere’de bulunduğu süre yalnızlığının en yüksek noktalara ulaştığı zamanlardan biridir. Muhasebecilikte çok başarısızdır. İlk yılın sonunda amcasının yanına döner ve onun tüm itirazlarına rağmen muhasebecilik kariyerine son verir.

Londra’yı yaşamında kendini bulmak anlamında en önemli zamanlardan biri olan Paris günleri izler. İki yıl süresince kaldığı Paris’te hem resim eğitimi alır hem de birçok yeni insanla karşılaşır. Paris’te resim eğitimi alan ve sanatla ilgili birçok kişi ile tanışır: Clutton, Lawson, Cronshaw bunlardan bazılarıdır. Unutulmaması gereken ve belki de onun sonraki kaderini önemli ölçüde etkileyen kişi de Fanny Price’dır. Clutton ve Lawson karakterleri sanata bakış açılarıyla oldukça ayrıdır. Lawson ortalama bir sanatçıdır ama para kazanmayı başarabilecektir. Clutton ise tam olarak hiç açık edilmese de daha mükemmeliyetçi bir sanatçıdır. Farklı bir bakış açısı vardır ancak o kadar mükemmel bir şey yapmaya çalışırken hiçbir şey üretemez. Fanny Price, yeteneksizliğinin farkında olmayan, sonunda yoksulluktan kendini öldüren bir kadındır. Onun ölümü ve herkesin kendi yeteneği konusunda emin oluşu, Philip’e kendini sorgulatır; gerçekten bu işi yapmak isteyip istemediğini ve ressamlık için yeteneği olup olmadığını. Sonunda bir eleştirmenden de aldığı görüş ile bu konuda yeterince yetenekli olmadığı ve sıra dışı bir ressam olmayacağı fikrine varır. Paris’teki sanat eğitimini yarım bırakır ve doktor olmaya karar verir.

Paris’te olduğu zamanlar empresyonistlerin revaçta olduğu yıllar olduğunu görüyoruz. 19. Yüzyıl ikinci yarısında Fransa’da popüler olmuş olan empresyonizm geleneksel Avrupa tarzı resmin değişimini simgelerler. Özellikle renk ve ton kullanılarak sadece çizilen nesnenin ne olduğu değil, ressamın da bu nesneyi nasıl gördüğü anlatılmaya çalışılmıştır. Kitap içinde adı geçen Manet, Degas, Renoir empresyonist ressamların bazılarıdır.

Philip ve arkadaşlarının önünde saatler geçirebileceklerini söyledikleri Manet’nin Olympia adlı tablosu Bu resmin Fransa’da galeride sergilendiği zaman iki güvenlik tarafından korunduğu söylenir. Bunun nedeni ise basit bir nü tablo olması değil; bunun bir fahişeye ait bir nü tablo olmasıdır. Manet’nin bu resimde. Ne yapmak istediği tam bilinmemektedir: sadece bir fahişenin nü tablosunu mu çizmek istemiştir yoksa geleneksel çizim ve çizerlerle dalga mı geçmektedir? Hep tartışma konusu olmuştur.

Paris’teki yaşamdan söz etmeyi bırakmadan önce ressam arkadaşları ile tanıştığı başarısız şair Cronshaw’a da değinmek gerekir. Cronshaw, oldukça sefil bir hayat sürmektedir. Philip’in her ne kadar dine inanmayı bıraksa da dine bağlı ahlaki değerlere göre yaşam sürdüğünü öne sürer. Yazar Philip’e bir İran halısı hediye eder ve yaşamın anlamının bunda saklı olduğunu söyler. Kitabın ilerleyen yerlerinde Philip keşfedecektir ki bu pis İran halısı düğüm düğüm, motif motif oluşturduğumuz ve aslında hiç bir anlamı olmayan, gidişini bazen biz ama çoğunlukla koşulların belirlediği yaşamı anlatır. O oluşan İran halısı sadece dokuyan için anlam taşımaktadır. Tam bu sıralarda kendisine gerçekten şefkat göstermiş olan yengesinin ölüm haberini alır. Annesinden bu yana kaybettiği ilk yakınıdır.

Sonrasında Londra’ya bir kez daha gider ama bu kez Tıp eğitimi almaya. Tıp mesleğinin kendisine uygun olduğunu düşünmektedir. Ancak bu eğitim sırasında tanıştığı Mildred isimli bir garson kıza aşık olur. Bu ilişki her ne kadar aşk olarak tanımlansa da gerçekten aşk mıdır? Her aşk bu kadar takıntılı olmalı mıdır? Yoksa bu bir patolojiyi mi anlatır tartışmak. İşte zaten kitabın adının da önemli kısmı bu ilişki üzerine kurgulanır. Birçok kez ayrılıp sonra tekrar bir araya gelişlerle yıllar süren bu ilişkide Mildred kaba, kültürsüz, bencil, çıkarcı bir kadındır. Philip bunların hepsini görmesine karşın bir türlü bu kadına dönmekten, yardım etmekten ve bir öpücüğü için her şeyini riske etmekten kendini alamaz. Uzun aralarla yineleyen bu ilişki en son fahişelik yaparken bulup evine aldığı Mildred’in tüm eşyalarına ve evine hasar vererek kendisini terk etmesi üzerine son bulur.

Bu olaydan sonra küçük bir odada yaşamaya başlayan Philip, kısa süre sonra borsada parasının çoğunu kaybederek okula ara vermek zorunda kalır. Bu dönemde bir mağazada işçi olarak çalışır. Aslında bu deneyim onun yaşama bakış açısını da genişletir. Sonrasında yaptığı hekimlik mesleğinde insanlara yaklaşımını da anlamlı olarak etkileyecek gözlemleri olur. Hekim olmanın hastanın sadece yakınmalarını fiziksel olarak tedavi etmek olmadığı bilinci, insanların öykülerine elinden değiştirmek için bir şey gelmese de dokunma çabası geliştirir. Hastalarla ilişkisinde bu insani dokunuş hem kendisi hem de hastalar için güven verici olacaktır.

İki yıl okula ara verdikten sonra, amcasının ölümü ile eline geçen vasiyet okulu bitirmesini sağlar. Okulu bitirince dünyayı gezme planları mevcutken, sonradan düşüncesini değiştirir ve arkadaşı Athelny’nin kızı Sally ile yaşamını bir balıkçı kasabasındaki yaşlı doktorun yanında sürdürme kararı verir.

KAYNAKLAR
http://www.canterbury-archaeology.org.uk/maugham/4590809512">
http://www.kings-school.co.uk/about/history/a-brief-history/?nomobileredirect=1#slide2
https://www.theguardian.com/books/2014/jul/21/100-best-novels-of-
human-bondage-somerset-maugham-robert-mccrum-philip-carey
http://www.gradesaver.com/of-human-bondage/study-guide/summary
https://www.theguardian.com/books/booksblog/2008/jun/10/
fictionandbiographysomerset
https://en.wikipedia.org/wiki/W._Somerset_Maugham

İnsanın esareti’ nerede başlar, nerede biter?
http://www.hurriyet.com.tr/i
ERHAN TEKTEN
erhan.tekten@gmail.com

>01 Haziran 2017 - 12:01 Son Güncelleme : 01 Haziran 2017 - 12:01 İnsanın esareti hayatın hangi evresinde başlar? Bu sorunun cevabı W. Somerset Maugham’ın ‘İnsanın Esaret’i romanında kendine yanıt buluyor. Maugham’ın otobiyografik öğeler taşıyan romanı okuyucuları, Philip ile birlikte zorlu bir yolculuğa çıkarıyor.

‘İnsanın esareti’ nerede başlar, nerede biter

‘İnsanın Esareti’ bir otobiyografi değil, ama otobiyografik bir roman. Gerçekle kurgu birbirinden ayrılmaz biçimde iç içe geçmiş. “Duygular bana ait ama bütün olaylar burada aktarıldığı biçimde gerçekleşmedi” diyerek anlatıyor bu durumu Maugham. Tülin Er çevirisiyle Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’ndan çıkan kitap, Modern Library’nin ‘20. yüzyılda İngiliz dilinde yazılmış en iyi 100 roman’ listesine seçilmiş. Roman adını Spinoza’nın ‘Ethica’ yapıtının bir bölümünden alıyor. Spinoza’nın ahlak öğretisinin kalbinde özgürlük düşüncesi yatıyor. Ama verdiğimiz kararlar bir anda ortaya çıkmadığı, hepsi neden-sonuç ilişkisine bağlı olduğu için özgürlüğün ne olduğunu sorgulatıyor bize Spinoza. ‘Esaretin Bedeli’ de kitabın kahramanı Philip’in seçimleriyle bu soruyu sık sık okurun karşısına çıkarıyor. Maugham, “Bu çok uzun bir roman ve bir önsöz yazarak onu daha da uzattığım için kendimden utanıyorum” cümlesiyle kitabına başlayacak ve Marcel Proust ile editörü arasında geçen komik bir olay üzerinden kendini eleştirecek kadar samimi. Bu samimiyeti roman boyunca sürüyor. Karanlık ve kasvetli anlatım tarzıyla kitap, dokuz yaşındaki Philip’in uykusundan, ölüm döşeğindeki annesini son kez görmesi için uyandırılmasıyla açılıyor. Uyku mahmurluğunda gözleri yarı açık, dudaklarında belli belirsiz bir gülümseme olan çocuk, ana kucağından koparılıp, rahip amcasına evlatlık verildiğinde fiziki ve duygusal açıdan zorluklarla dolu yeni hayatı başlıyor. Bu süreçteki esaretin ilkine, amcası ve yengesinin onun rahip olması için yaptığı baskıya karşı ilk başkaldırısını gerçekleştiriyor Philip.

Romanın ilk bölümlerinde katı din eğitimini kabul etmeyen bir çocuğun tüm acılarıyla olgunlaşma sürecine tanık oluyoruz. Aslında onun için esaret daha doğduğu anda; hayatı boyunca hiç kurtulamayacağı yamuk ‘yumru ayağı’yla yaşama ilk adımını attığı anda başlıyor. Sosyal ilişkilerinde her zaman onu geri plana iten bu engellilikle mücadelesinde aksak ayak izlerinin peşinden sürükleniyoruz. Bu izlerde önce Tanrıya iyileşmek için yakarış var, sonra da sanatçı olma hayaliyle Paris’e yapılan bir yolculuk ve hayal kırıklığıyla yine evin yolunu tutuş.

İNSAN SEÇİMLERİYLE Mİ DOĞAR?

Romanın ikinci bölümünde ise “Sanat olmadı, bilim olsun” diyerek doktorluk eğitimine başlayan kahramanımız, kimi için hayatın en esareti, kimi için en büyük hediyesi olarak anlattığı bir duyguyla, aşkla tanışıyor. Hayat ona kaba, ilgisiz, para düşkünü olan Mildred’la sunuyor aşkı. Philip’in sakatlığını da küçümseyen bu kadın, her defasında Philip’i bırakıyor. Her defasında daha da düşmüş olarak karşısına çıkıyor. Beş parasız işsiz döndüğü de oluyor, babasının istemediği bir bebekle de... Mildred seks işçisi olmak için Philip’i son terk edişinden sonra bile, Philip ona benzettiği kadınların arkasından gitmeyi bırakamıyor. Bu aşktan kurtulmak için kendinin yarısı yaşındaki Sally ile evlenmeyi bu esaretten kaçış sansa da yeni bir tutsaklıkla kendini bağlıyor. Roman W. Somerset Maugham’ın unutulmaz kahramanı Philip’i en son 30 yaşında bırakıyor. Tam da Philip bir Pers halısı üzerindeki motifler sayesinde hayatın anlamını çözmüşken: İnsan seçimleriyle doğar, yaşar, çeker ve ölür. Sahi insan seçimleriyle mi doğar? Yoksa insan an be an kendi seçimleriyle esaretlerini kendi mi örer? Bundan sonrası okurla kendi esareti arasında çoğalan sorulara kalıyor.

‘İnsanın esareti’ nerede başlar, nerede biter