Nazan Maksudyan, ?Sava? alan? bedenlerimiz...?
Agos Kitap Eki, Mart 2009Bir aile zincirinde d?rt halka, d?rt beden. ?ki kad?n, iki erkek. Hen?z alt? ya??nda bir ?ocukken tenlerinde hissettikleri ve hayatlar? boyunca kurtulamad?klar? tahakk?m ve tasarruflar? Fay Hatlar?, 2004?te ba?lay?p 1944?e uzanan altm?? y?ll?k bir zaman dilimi i?inde, genel anlamda ?ocukluk, sava?, devlet, ?iddet, kad?nl?k, erkeklik, mutsuzluk ve k?t?l?k, ?zel olarak da beden politikalar? ?zerine, akademik bir incelemenin s?yleyebilece?inden fazlas?n? anlatmay? ba?ar?yor. ?lk olarak ailenin en k????? Sol?dan dinledi?imiz b?y?k babaanne (BBA) Kristina (Erra), babaanne Sadie ve baba Randall??n hayat hik?yelerini, zamanda geri giderek, kendi tan?kl?klar?ndan ??reniyoruz. Kronolojik olarak Erra?n?n ?ocuklu?unda M?nih?te ba?layan anlat?, d?rt ku?a??n bir araya gelmesiyle yine M?nih?te noktalan?yor. ?ember ba?lad??? noktaya d?nene kadar, kurgu Toronto?ya, New York?a,Replica Audemars Piguet Royal Oak Offshore Grand Prix Hayfa?ya uzan?yor; Polonya?ya, Ukrayna?ya, K?ba?ya, L?bnan?a, Irak?a a? at?yor. Roman, yirminci y?zy?l?n ikinci yar?s?ndaki ak?l almaz ?iddetin ve insanl?k trajedilerinin panoramas?n? sunuyor farkl?; tarihsel d?nemlerde insanl???n y?z y?ze kald??? bedensel dayatmalar? ve ?iddeti (ki?isel, toplumsal, siyasi) g?zler ?n?ne seriyor. Nazi Almanya?s?n?n m?kemmel bedeni (ideal renk, ideal uzunluk, ideal geni?lik vb.) saplant?l? ?ekilde y?celten ?rk?? politikalar?yla a??lan perde, Sabra ve ?atila?da par?alanan v?cutlara, oradan da g?n?m?ze uzan?p, Ebu Garip cezaevi i?kencelerine, canl? bombalara, porno end?strisine ve ?ocuk ya?ta anoreksi vakalar?na ???k tutarak kapan?yor. Ge?mi?in dehlizleri Roman?n merkezindeki anne-k?z ili?kisinde, Erra ve k?z? Sadie, benlikleriyle ve bedenleriyle ili?kileri Janus-y?z misali s?rt s?rta duran iki karakter ?iziyor: Birinin y?z? ne kadar ge?mi?e d?n?kse, di?eri o kadar gelece?e bakmay? tercih ediyor. Erra i?in hayat?, ki?isel tarihi, keza kaderi, dolay?s?yla da bedeni ne kadar tesad?f?, gelip ge?ici ve ?zerinde durmaya de?meyecek ?eylerse, Sadie i?in bir o kadar masaya yat?r?lmas?, analiz edilmesi ve cevap bulunmas? gereken meseleler. Erra ?ocuklu?unun t?m?nden, M?nih?ten, eskiden bildi?i dillerden, ailesi sand??? insanlardan, hatta isminden nas?l ka??yor ve ka??n?yorsa, Sadie t?m bu kapal? kutular? a?mak i?in annesinin dostlu?unu kaybetmek pahas?na ?aba harc?yor. Hayat?n? annesinin ge?mi?ini de ayd?nlatan, ?nazizmin be?ikteki ve?hesi? dedi?i Polonya, Ukrayna ve baz? Balt?k ?lkelerinde ailelerinden ?al?nan Aryan tipli ?ocuklar?n Almanya?da birer Alman olarak yeti?tirilmesi, yani lebensborn (hayat ?e?mesi) politikalar?n? ara?t?rmaya ad?yor. Erra, kimlik, ki?isel tarih ya da ?zge?mi? denen ?eyi, dilini ve ismini geride b?rakacak kadar ink?r ederken, Sadie yirmi ya??ndan sonra kendi ?z iradesiyle edindi?i Yahudi kimli?ine, dinine ve diline militanca ba?lan?yor. M?kemmelli?in laneti: Erra Anne ile k?z? aras?ndaki farkl?l?klar, kendi bedenleriyle olan ili?kilerinde belirginle?iyor. Erra bedenine ne kadar kay?ts?zsa, Sadie o kadar d??man ve bedeniyle m?cadele halinde. Sa??na, makyaj?na, k?yafetlerine hi?bir zaman fazla ?nem vermeyen Erra, herkesin g?z?nde hep ?ok g?zeldir, adeta bir peri k?z?d?r. Kendisi t?m bunlar? umursamaz g?r?nse de alt?n sar?s? sa?lar? ipek gibidir, masmavi g?zleri ???ldar, ince narin bedeniyle hep bir zarafet timsalidir. Asl?nda Erra herkes taraf?ndan y?celtilen bu ?zelliklerini unutmak, g?rmemek, hatta belki bozmak ister. Saf sesle s?yledi?i ?ark?lar dinleyenleri g?zlerini kapatmaya zorlar, ??nk? g?rsel d?nya ?nemini kaybetmi?tir. Belki de Erra?n?n yeg?ne hayali budur: G?r?nt?lerin ?tesine ge?mek. Neticede, o, sa? ve g?z renginin ve v?cudunun ?e?itli kemiklerinin ?l??s?n?n m?kemmelli?i y?z?nden ailesinden kopar?lm?? bir ?ocuktur; kendisine atfedilen kusursuzluk, onun t?m hayat?n?n trajedisi olmu?tur. Bedeni ?zerinde hi?bir tasarrufu yoktur, onu hor kullanmaktan ?ekinmez: ilerleyen ya??nda puro i?er, i?kiyle aras? iyidir,Franck Muller Freedom Replica gen? ya??ndan itibaren ?ok fazla sevgilisi olur... ?kinci D?nya Sava?? s?ras?nda a?l?k ve yoksunlu?un deh?etini ya?ar, kuru kemiklerin ?zerindeki ya?lar? emmek i?in ?iddetli bir arzu duyarken, tek hayali ?sirkteki ?i?man kad?n? olmak olan Erra, neticede t?m di?leri d?k?lm??, t?y s?klet bir ?ocuk-kad?na d?n???r. Hep ?canl? - canl? de?il? oyunu oynayan k???k Kristina, kopan parmaklar?n tekrar uzamad???n? ama sa?lar?n, t?rnaklar?n, yani v?cudun ?l? k?s?mlar?n?n uzad???n? ?a??rarak ??renir. Peki, canl? k?s?mlar neden uzamaz? Sava? Almanya?s?nda g?rd?kleriyle (yanan ?ehirler, s?rtlar?nda fosfor alevleri dans eden, normal boylar?n?n ??te biri halinde kal?p k?m?rle?mi? insanlar, k?rm?z? mor ve kahverengi mumyalar, yan?p kavrulmu? yolcularla a?z?na kadar dolu tramvaylar, yerde kad?n elleri, tenis topu b?y?kl???nde insan ba?lar?, kazanlar?n?n patlamas?yla kemi?ine kadar ha?lanm?? ya da k???k k?l y???nlar? haline gelmi? insanlar, s. 274) birle?tirince insan bedeninin ?l?ml?l???n? bir kay?ts?zl??a d?n??t?r?r. ??ehrimizdeki insanlar canl?lar ve Dresden?in su perileri ve melekleriyle k?yasland???nda ?irkinler, aceleleri varm?? ve endi?eliymi?ler ve en ?ok da a?m??lar gibi bir halleri var (...) erkeklerin pek ?o?u tek kollar?n? veya bacaklar?n? kaybetmi?ler veya ikisini birden ? ve uzuvlar? tekrar uzam?yor, elbette.? (s. 230) ?Askerler robot gibi hareket ederler ve robotlar canl? de?ildir, halbuki askerler canl?d?r ? ancak Lothar gibi, ?stlerine ate? edildi?inde veya kalplerinden veya beyinlerinden b??akland?klar? veya tepelerine bir bomba veya el bombas? d??t??? takdirde hareket etmeyi ilelebet keserler ve onlar? bir tabutun i?ine koyarlar ve bir daha onlar? kimse g?rmez ??nk? cennete gitmi?lerdir.? (s. 241) Ailenin her ku?a??nda v?cudun farkl? bir yerinde ??kan, ?zeri yumu?ak t?ylerle kapl? kahverengi ben de beden-ruh ili?kisini temsil eder. Erra, hem en yak?n dostu, hem karde?i, hem ilk a?k? mertebesindeki Janek?in yerine, durmadan, sol kolunun i? k?sm?ndaki beni ok?ar ve ondan g?? al?r. ?ark? s?ylemesini sa?layan da odur; ona dokundu?unda, ruhunun i?ine girer ve kendi a?z?ndan bir ku? gibi u?ar. Ge?mi?iyle, ailesiyle, bedeniyle, hatta d??a vurmad??? benli?iyle tek ba?? o ben gibidir. ??nk? o, kaybolmas?na engel olan bir t?ls?m, aryan m?kemmelli?ini yads?yan bir isyan bayra??d?r! Defolu bedenler: Sadie ?ocuklu?undan beri bedeninden ho?nutsuz olan Sadie ise, yemek yerken hep bir vicdan azab? duyar, kal?as?ndaki beni hep saklamaya ?al???r, durmadan s?k? rejimler yapar. Yapt??? sakarl?klar, ?st?n?n ba??n?n da??n?kl???, dar gelen etekleri, ufak gelen ayakkab?lar?, oburlu?u ve kafas?na takt??? ?i?manl??? y?z?nden hep i?indeki D??manla m?cadele eden k???k Sadie, hi? kazanamaz. Okuldaki ?b?r k?zlarla ili?ki kurmas? zordur, ??nk? ip atlarken d??er, resim dersinde ?izdikleri bir ?eye benzemez, makas? k?relir, beden dersinde k?pk?rm?z? kesilip giyinemez, k?yafetleri asidir ? bir d??me kopar, bir leke olur, ete?i sarkar. Hen?z alt? ya??nda bir ?ocukken ba?layan, kendine ayna kar??s?nda not verme al??kanl??? hayat?n?n lanetine d?n???r, ??nk? notu k?t, m?kemmeliyet?idir; kendini bir t?rl? be?enmez. Ge?er not alamad?k?a, ya kafas?n? duvarlara vurmak ya da kendine sert ?amarlar atmak zorunda kal?r. ?... kendimi daima tombul ve aptal, tuhaf ve d??lanm??, sakar ve yamuk ?tek kelimeyle yetersiz ? hissedece?im. (...) ??retmenlerim ve anneannem (...) insan i?ine ??k?labilir hale getirmek i?in beynimi ve bedenimi yontmakta diretiyorlar... (...) fakat D??man? aldatmak imk?ns?z, o benim derinlemesine k?t? oldu?umu biliyor. Bask? art?nca, yapabildi?im tek ?ey karanl?kta ba??m? duvara vurmak, tekrar tekrar.? (s. 166-7) Bedeniyle ili?kisi annesine taban tabana z?t olan Sadie, bedeninden kurtulmak i?in kendini yemeyi dahi hayal eder (?Yapabilsem kendimi yiyece?im?, s. 191). Kal?as?ndaki beni tahamm?l edilemez bir kusur, bir eksiklik olarak g?r?r ve ondan nefret eder. ?... k?t?l?k ta i?imde sakl? ama d??ar?dan g?r?len bir i?areti var yani sol kal?amda be? kuru? b?y?kl???nde kestane rengi korkun? bir ben. Bunun varl???n? hemen hemen hi? kimse bilmiyor ama ben hi? unutam?yorum, bu bir kusur ve solda oldu?una g?re ne sol taraf?ma yatabilirim ne sol elimle bir s?t barda?? tutabilirim ne de sol aya??mla kald?r?mdaki bir ?atla??n ?st?nde y?r?yebilirim. (...) kal?am?n ?zerinde olmas? lekeli olu?umun bir kan?t? gibi, tuvalette iyi silinmemi?im de yanl??l?kla biraz kaka kalm?? sanki, do?u?uma y?n veren D??man?n i?areti bu...? (s. 159). Sadie, Hayfa?da ge?irdi?i trafik kazas?ndan sonra fel? olunca, bir t?rl? neticelendiremedi?i ruh-beden kavgas?n? bir kenara b?rak?r. Bacaklar? tutmayan bir sakat olarak art?k m?kemmellikten fersah fersah uzak oldu?una g?re, ne kadar ?i?man ya da ?irkin oldu?unun ?nemi kalmam??t?r. Yiyebildi?i kadar yer, annesinin ?ocukluk hayali mertebesine (sirkteki ?i?man Kad?n) gelinceye kadar, doymaks?z?n yer. G?vdesiz insanlar: Randall Annesinin kendi bedeniyle olan kronik sorunlar?n? anlayamayan k???k Randall??n yapt??? insan resimleri, bu y?zden hep g?vdesiz olur. ?izdi?i resimlerde insanlar?n bedenleri yoktur; kollar? ve bacaklar? do?rudan kafalar?ndan ??kar. Sadie, kocas?na ve o?luna, kimseye s?z hakk? tan?madan Hayfa?ya ta??nacaklar?n? s?yledi?inde, Randall??n ?fkesi yine resimler yoluyla annesinin bedenine y?nelir: G?vdesiz insanlar, memeleri kesilmi?, s?rtlar?na b?y?k han?erler saplanm?? kad?nlar ?izer, ama y?zlerinin annesine benzememesine dikkat eder. O ya?a kadar k?vete annesiyle birlikte giren ve annesinin memelerini g?rmeye izni olan Randall??n, art?k b?y?d??? gerek?esiyle bu hakk?n? kaybetmesi de b?yle resimler ?izmesinde etkili olur. Hayfa?da ge?irdi?i 1982 y?l?nda ya?anan L?bnan sava?? ve Sabra ve ?atila m?lteci kamplar?ndaki katliamlar, Randall??n zihninde, yok olan, b?t?nl???n? yitirip uzuvlar?na ayr?lan beden imgelerini art?r?r. Gazetelerde g?rd??? ve unutamad??? sahneler, anneannesi Erra?n?n ?ocukluk oyunca??n?, kendisinin de ?ok sevip saklad??? ay?y? makasla par?a par?a etmesine neden olur. ?L?bnan?da insanlar?n bedenlerini par?alamaktalar, kollar ve bacaklar ve ba?lar havada u?u?uyor, y?zlerce ?l? beden binlerce ?l? beden ?l? ?ocuklar ?l? atlar ?l? ihtiyarlar ??r?y?p kokan y???nla aile.? (s. 143). ?ocuklu?unda sava??n t?m vah?etini g?ren Randall, yeti?kin bir erkek oldu?unda sava??? robotlar, yani ?lmeyen askerler geli?tiren bir ?irkette ?al???r. Annesine neredeyse g?zleri parlayarak anlatt???, ?lmeyen, bedensel ve ruhsal ihtiya?lar? olmayan, hata yapmayan, duygusuz, zaafs?z sava???lar... Sadie onu Naziler yaratmakla su?lar, ama belki de Randall, sava?lar?n bitmedi?i d?nyada ?l? ve par?alanm?? bedenler g?rmekten usanm??t?r. S?f?r beden: Sol Kaliforniya?da, a??r? korumac? bir annenin sonsuz m?samahas? ve ?zverisiyle ?evrelenmi? Sol, ayn? zamanda internetin ve televizyonun ?st?ne boca etti?i a??r? ?iddet ve cinsellik, hayat?n?n her alan?n? belirleyen ter?rizm s?ylemi (?Sana al?ak ter?rist h?creler sald?rm???, s. 51), kopan parmaklar?n uzayabildi?i estetik ameliyat f?rsatlar?yla i? i?e b?y?r. G?n?n? uygunsuz sitelerde ge?irir, en vah?i ?iddet ve porno videolar?n? izler. ??kence, vah?et ve ?iddet sahnelerini a?l?kla izler, hatta g?rd?klerinden cinsel haz duyar. ?... internete giriyor ve Ebu Garip resimlerinin i?inde kayboluyorum. Herifler diz ??km?? halde ?st ?ste y???lm??lar, sirkteki akrobatlara benziyorlar biraz, yaln?z bunlar irik?y?m ve ??r?l??plaklar (...) erkek ve kad?n ABD askerleriyse b?t?n bu ??plak Araplarla foto?raf ?ektirmekten ve onlarla alay etmekten ve onlar? tasmalar?ndan tutmaktan ve onlara ask?da elektrik vermekten ve birbirlerini arkadan becermeye mecbur etmekten m?thi? haz duyuyor gibiler; penisim sepsert oluyor...? (s. 45). Kusursuz oldu?una inand??? bedenine neler girece?i ve neler ??kaca?? konusunda da saplant?l? oldu?u i?in sadece tats?z, renksiz, yumu?ak yiyecekleri, duda?? ve di? etleri aras?nda emerek beslenir ve v?cudundan sadece bi?imi ve k?vam? d?zg?n d??k?lar ??kmas?na m?saade eder. Bu y?zden de, alt? ya??nda bir ?ocuk olmas?na ra?men anoreksi hastas?d?r. Biricikli?ine ve m?kemmelli?ine patoloji noktas?nda inand??? i?in, yana??yla aln? aras?ndaki benden kurtulmay?, annesinin de te?vikiyle saplant? haline getirir. Kendini m?kemmelle?tirmek ad?na bedenine i?kence eder, zira benini ald?rmak i?in girdi?i ameliyat ?e?itli komplikasyonlar do?urur ve Sol bir t?rl? iyile?emez. Hapsoldu?umuz bedenler Bir yanda Nazi y?netiminin soydu?u, zehirledi?i, ?st ?ste y??d???, yakt??? eksik bedenler, di?er yanda ?st?n ?rk?n t?m ?zelliklerini haiz kusursuz bedenler? Her iki ko?ulda da, insan bedeni ?zerinde sonsuz devlet tasarrufu? Devlet ya da toplumsal yap? taraf?ndan bedensel normlar?n belirlenmesi, ayn? zamanda defolu olanlar?n ay?klanmas?, t?r?n?n nadide ?rneklerinin de ?zel ko?ullarda, itinayla b?y?t?lmesi anlam?na geliyor. Erra?n?n hayat hik?yesinde, totaliter rejimlerin insan bedeni ?st?ndeki iktidarlar?n?n en u? ?rneklerini g?r?yoruz. Ancak Fay Hatlar?, farkl? siyasi rejimler, toplumlar, tarihsel d?nemler ve bireyler baz?nda, beden politikalar?n?n, baz? ?eyler ?ekil de?i?tirse de yeniden ?retildi?ini hat?rlat?yor. K?yaslamak ilk bak??ta indirgemek gibi g?r?nse de, beden ?zerindeki bireysel ?iddet ya da devlet ?iddeti, tarihin her d?neminde ?ok yak?c? ve ger?ek olmay? s?rd?r?yor. Ebu Garip?te birer et par?as?na, insanl?ktan ??km?? ??plak v?cut y???nlar?na d?nm?? bedenler, kendi bedenlerini cephaneye d?n??t?ren canl? bombalar, yemeyi reddedip kendi bedenlerini iskeletle?tirenler... ?Bedenime sahip olabilirsin, ama ruhuma asla? ?iar? t?m anlam?n? yitiriyor; do?umdan ?l?me, bedenlerimiz sava? alan?. | | Nancy HustonNancy Huston 1953'te Kanada'da Calgary'de do?du. Alt? ya??ndayken annesi evi terk eden, on be? ya??ndayken babas?yla birlikte ABD'nin New Hampshire eyaletine yerle?en Huston, ??renimini New York'ta tamamlad?. 1973'te bir y?ll???na gitti?i Paris'te kalarak Sosyal Bilimler Y?ksek Okulu'nda Roland Barthes'?n ??rencisi oldu. 1970'li y?llarda Barthes'?n yan?nda dilbilimsel tabu sorunu ?zerine y?ksek lisans tezini haz?rlad? ve Kad?nlar?n ?zg?rle?mesi Hareketi'ne (MLF) kat?ld?, denemeler kaleme ald?. 1981'de ilk roman? Les Variations Goldberg (Goldberg ?e?itlemeleri) yay?mland?. 1985'te ??kan Histoire d'Omaya (Omaya'n?n Hik?yesi) ve 1989'da ??kan Trois fois septembre (?? Kere Eyl?l) adl? Frans?zca romanlar?n?n ard?ndan, 1993'te ilk defa anadili ?ngilizceyi kullanarak yazd??? ve anavatan? Kanada'da ge?en Plainsong adl? roman?n? daha sonra kendisi Cantique des plaines (Ovalar?n ?lahisi) ad?yla Frans?zcaya ?evirdi. O zamandan beri iki dilde birden yazmaya devam ediyor. Hayat?n? halen Paris'te s?rd?ren roman ve deneme yazar? Nancy Huston, ayn? zamanda m?zisyendir, fl?t ve klavsen ?almaktad?r. Eserleri pek ?ok ?d?le lay?k g?r?len yazar, Fay Hatlar? ile 2006 Femina ?d?l?'n? alm??t?r. Huston'a, 2007'de Li?ge ?niversitesi taraf?ndan onursal doktor payesi verilmi?tir. T?rk?ede yay?mlanan kitaplar?: Instruments des t?n?bres (1996; ?eytan?n ?alg?lar?, ?ev. Saadet ?zen, Can, 1999), L'Empreinte de l'ange (1998, Mele?in ?zi, ?ev. Aylin Yengin, Can, 2000), Dolce Agonia (2001, A??r ?l?m, ?ev. Aylin Yengin, Can, 2003). Irmak Zileli, ?D?ng??n?n i?indeki ?ocuklar?, Radikal Kitap Eki, 27 ?ubat 2009 Yery?z?ndeki de?il ama tarihin i?indeki fay hatlar? sizi nereye g?t?r?r? Bug?n?n d?nyas?nda olup bitenlerin k?kleri nereye uzan?r? Bug?nden geriye do?ru fay hatt?n?n k?r?lma noktalar?nda dura dura bir yolculu?a ??kmaya haz?r m?s?n?z? Ama ger?ekten haz?r m?s?n?z? ??nk? kar??la?acaklar?n?z insanl?k ad?na ?u soruyu sorman?za neden olacak: Biz ne yapt?k! Nancy Huston??n son kitab? Fay Hatlar?, 2004 y?l?ndan ba?layarak geriye do?ru gidiyor. Fay hatt?n?n k?r?lma noktalar?, 1982, 1962 ve 1944-45... Her biri ayn? ailenin ?nceki ku?a??ndan birer temsilcinin g?z?yle anlat?l?yor. Anlat?c?lar hep alt? ya??nda. Hemen ba??ndan s?yleyelim, Huston ?ok ak?ll?ca ve anlatmak istedi?i tema a??s?ndan da ?ok anlaml? bir kurgu bi?imi olu?turmu?. Roman, bir ailenin ?zel tarihine ???k tutar g?r?nse de, asl?nda insanl???n kir pas i?indeki ge?mi?ini, ?ocuklar?n masum diliyle aktar?yor okura. Yazar bu dili son derece ba?ar?yla kuruyor ve ?ocuklar?n d?nyas?n? bir se?enek olarak sunuyor. Onlar?n alg?lay???ndaki safl?k ile d?nyay? kana bulayan b?y?klerin g?? ve iktidar h?rs? aras?ndaki tezat kendini her an hissettiriyor; 2004 y?l? hari?. ??nk? art?k ?ocuklar?n oyuncaklar? bile de?i?iyor... Oyuncak bebekten g?c?n temsilcisi Arnold Schwarzenegger?in k???k bir maketine evrilen oyuncaklar her ?eyi anlat?yor. 2004??n bir di?er oyunu da, internette g?sterilen ger?ek sava? g?r?nt?leri! Bu y?l, ABD?nin Irak?ta i?galci olarak varl???n? s?rd?rd??? y?ld?r. Sol da ?kusursuz? bir Amerikal? ailenin k???k o?ludur. Dahi ?ocuktur. Bedeni de m?kemmel ?i?lemektedir?. Sol?da, ?ocuklara ?zg? masumiyetten ve safl?ktan eser yoktur. Tipik bir Amerikan orta s?n?f? ailesidir tarif edilen. Baba, bira i?ip televizyon kar??s?nda Araplara k?fretmektedir. Anne, ebeveyn kurslar?nda ?ocuk yeti?tirmenin t?m kurallar?n? ??renmi?tir. O?luna ?iddet g?r?nt?lerini izlemesini yasaklayarak i?ini rahatlatmaktad?r. Ama Sol, her gece internet ?zerinden ABD askerlerinin Irakl?lara tecav?z sahnelerini izleyerek kendini tatmin etmektedir... O da babas? gibi Araplardan nefret eder. Kendisini t?pk? ABD gibi bir ?s?perg?? olarak tan?mlar. R?yalar?nda beyni ??kar?lm??, kafatas? bo? ?ocuklar g?r?r, kendisi de onlardan biridir. (Bu, Nazilerin ari ?rk yaratmak i?in yapt?klar? deneyleri hat?rlat?r.) Ya?l?l?ktan ve acizlikten nefret eden Sol, gen?li?i ve g?zelli?i y?celtir. ?dolleri ?sa, Bush ve Schwarzenegger?dir. Onlar gibi ?ar?nd?r?c? olmak istiyorsam, k?t?l?k konusunda her ?eyi bilmeliyim? der... Sol, k?t?l?k konusunda b?y?kleri bile yaya b?rakm??t?r! B?y?klerin Sava??nda ?ocuklar da D??man Sol?un babas? Randall Yahudi?dir. Irak?ta sava?acak asker robotlar ?retmektedir. Duygular? olmayan, ?fke, korku, ac?ma, pi?manl?k duymayan askerler... Ama Randall da bir zamanlar ?ocuktur. Kendi o?lundan farkl? olarak, masum ve duyarl? bir ?ocuk. Roman?n ikinci b?l?m?nde fay hatt?n?n yakla??k yirmi y?l ?ncesine gideriz. Randall alt? ya??ndad?r ve anlatmaktad?r... Annesi, aile tarihine dair bir ara?t?rman?n i?ine g?m?lm??t?r ve ne eviyle ne de o?luyla ilgilidir. Ortaya ??karmak istedi?i bir s?r vard?r. Bu s?r, fay hatt?n?n k?r?lma noktalar?n?n da anahtar?d?r. Anahtar ancak roman?n sonunda okurun eline verilecektir. Annesi, ara?t?rmalar?n? geli?tirebilmek i?in o?lunu ve kocas?n? da arkas?ndan ?srail?e s?r?kler. Bir y?l s?recek ?srail ya?am?nda Randall, belki de hayat?na ve ki?ili?ine y?n verecek ?at??malar?n ortas?nda bulur kendini. 1982 y?l?, ?srail?in L?bnan?a sava? a?t??? y?ld?r ve okulda Yahudi ?ocuklar oldu?u gibi Filistinliler de vard?r. ?ocuklar birbirleriyle Nazi-Yahudi sava?? oynamaktad?r... Evdeki temel ?at??ma babas? ile annesi aras?ndad?r. Bir tiyatro yazar? olan babas?, Yahudidir ama L?bnan?la olan sava?a muhaliftir, annesi ise Kuzey ?srail?e ter?rist ak?nlar d?zenleyerek her ?eyi ba?latan?n Araplar oldu?unu savunur. Fay hatt?n?n k?r?lma noktas?nda yine bir ?ocuk bir ba??nad?r. ?st?ne ?stl?k bir bak??ta vuruldu?u Filistinli k?z?n ?u s?zleri kafas?nda yeni sorular uyand?r?r: ?Bu ?lkenin ger?ek ismi, Filistin. Ben Filistinli bir Arap??m, buras? benim ?lkem. Buradaki yabanc?lar, Yahudiler.? Randall arada kalm??l???n? t?m ?ocuksulu?uyla ifade eder: ?... iki arada kalm?? gibi hissediyordum, yaln?zca annemle babam aras?nda de?il, (...) annem ile Nuzha aras?nda halbuki hepsini seviyorum! Kafam kar???yor ve insanlar?n neden sakinle?emediklerini ve birbirini anlamaya ?al??amad?klar?n? anlam?yorum.? Onun bir t?rl? anlayamad???, b?y?klerin sava?lar?nda ?ocuklar?n da d??man oldu?udur... Anne Kokusuna ve Sevgiye Hasret ?ocuklar Aile tarihinin gizlerini ortaya ??karmaya ?al??an Sadie, kocas?na ?unlar? s?ylemi?ti: ??ki y?z elli bin ?ocuk! Ka??r?lm??! ?al?nm??! Do?u Avrupa?daki ailelerinden kopar?lm??...? ??renmek istedi?i, ikinci D?nya Sava???nda Nazilerin, Do?u Avrupal? ailelerden ?ald???, ari ?rka benzeyen, sar???n, mavi g?zl?, beyaz tenli, sa?l?kl? ?ocuklar aras?nda kendi annesi Erra?n?n da olup olmad???yd?. E?er bu do?ru idiyse, yedi ya??na kadar yanlar?nda kald??? ve b?y?kanne, b?y?kbaba dedi?i, kendisini tam bir Nazi disiplini i?inde yeti?tiren o ?b?y?kler?, Sadie i?in de ?vey demekti! ?imdi fay hatt?nda bir yirmi y?l daha geriye gidiyoruz. Y?l 1962. Sadie alt? ya??nda. Annesinden ayr?. B?y?kanne ve b?y?kbabas?n?n yan?nda mutsuz bir ?ocuk o. Mutsuz ??nk? sevgisiz. O bir ?ocuk ama d???p de dizini kanatmaya bile hakk? yok! A?lamaya hakk? yok! Sakarl?k etmeye hakk? yok! Su?luluk duygusu ve hata yapma korkusuyla b?y?m??. ?M?kemmel? bir nesil yeti?tirmenin bu t?r kat? kurallarla m?mk?n olaca??na inanan Kanadal? bir kar?kocan?n, gestapo kamplar?ndan farks?z evinde ya??yor. 1962, Amerika?n?n uzaya f?ze g?nderdi?i tarih. Sadie?nin annesi Erra, ?milyonlarca yurtta?? yoksul ve i?sizken? Amerika?n?n f?ze g?ndermek i?in servet harcamas?na k?z?yor. B?y?kanne ve b?y?kbaba ise onu ?kom?nist olmakla? su?luyor. Bir kez daha alt? ya??ndaki ?ocuk ?at??malar?n ortas?nda... ?imdiki d??man kom?nizm. ?ocuklar okullarda hava sald?r?s? alarm? tatbikat? yap?yorlar, neredeyse her g?n... Amerika, ???nc? D?nya Sava???na haz?rlan?yor... Sadie t?m bu olan bitenin i?inde, annesinin kokusuna hasret b?y?yor... Ve i?te d???m?n ??z?ld??? son b?l?m. Erra, Kristina ya da Krystka, ad? belirsiz alt? ya??ndaki bu ?ocuk, Alman bir ailenin yan?nda ya??yor. ?kinci D?nya Sava?? y?llar?. Herkes birbirine ?Heil Hitler!? diyerek selam veriyor. Kristina bir g?n ?k?z karde?i? Greta?n?n ?fkeyle a?z?ndan ka??rd??? ger?ekle y?zle?iyor: ?Sen benim ger?ek k?z karde?im de?ilsin!? Peki o kim? Ger?ek ismi ne? Ve hatta milliyeti, dili ne? Ger?ek ailesi nerede? Sorular ancak sava??n bitimiyle k?smen ayd?nlanabiliyor... Ama o, kendine hi?bir millete ait olmayan bir isim bulacak... Erra, s?zs?z, hi?bir dile ait olmayan ?ark?lar s?ylemeyi ??renerek direnecek bu sava?a... M?zi?in ve imgelerin b?y?l? d?nyas?nda, kendine ait bir vatan yaratacak... Peki fay hatt? ?zerindeki di?er ?ocuklar? Annesi, ari ?rk olarak yeti?tirilmek ?zere Naziler taraf?ndan ?z ailesinden ?al?nan Sadie, ?srail?in L?bnan?a sald?r?s?nda ?len ?ocuklar?n foto?raflar?na bak?nca duygulanmayacak bile... Babas?n?n o ?ocuklar?n foto?raflar? kar??s?ndaki isyan?na tan?kl?k eden, ?ocuklu?unda bir Arap k?z?na ???k olan Randall, b?y?y?nce Irak?ta sava?acak robot askerler ?retecek. Ve sonu?: Yeni neslin temsilcisi Sol, Nazilerin ari ?rk dedikleri t?m ?zelliklere sahip... G??l?, sa?l?kl?, s?per ?ocuk. Gelecek nesillerin temsilcisi. Erkekli?iyle gurur duyuyor. G?ce tap?yor. ?iddet onu tahrik ediyor. Bu roman?yla, yeni insan?n tohumlar? 1940?larda at?lm??t?, diyor Nancy Huston. Sava?lar?n i?indeki ?ocuklar masumiyetlerini yitirdiler. Anne babalar kendi kavgalar?na dal?p, sevgiyi unuttular... Akl?ma sava?lar?n sona ermesi i?in hi?bir ?ey yapmayan ama ?ocuklar? sayg? duru?lar?na zorlayan, onlar? sava??n bir par?as? yapan merhametsiz iktidarlar geliyor... D?ng? devam ediyor...
?zetFay Hatlar?, bir ailenin d?rt ku?a?? ?zerinden, etkisi g?n?m?ze kadar uzanan karanl?k bir s?rr? anlat?yor. Alt? ya??nda ?ocuklar?n g?z?nden 2004'ten geriye do?ru 1982'ye, 1962'ye ve 1944'e gidiyoruz kitap boyunca. ?lk anlat?c?m?z Amerikal? olman?n gururunu ta??yan, annesinin titiz denetimine ra?men internetin t?m vah?i sitelerinde gezinen, d?nyaya bir arma?an oldu?undan ku?kusu olmayan Sol. Onun aile i?inde sezdi?i tuhafl?klar?n ipu?lar?n?, ikinci anlat?c? olan babas? Randall'?n ?ocukluk ?yk?s?nde bulmaya ba?l?yoruz. Roman Sol'un babaannesi Sadie ve b?y?k b?y?kannesi Kristina'n?n anlat?lar?yla s?rd?k?e, kirli s?rlar gitgide ayd?nlan?yor. California'dan Hayfa'ya, Toronto'ya ve M?nih'e uzanan romanda, kendi dertlerine d??m?? ebeveynlerin ger?ek deste?inden yoksun kalan ?ocuklar?n b?y?me sanc?lar?na, masumiyetlerini sars?larak yitiri?lerine tan?k olurken, bildi?imizi sand???m?z yak?n tarihin g?zden ka?m?? y?nleri kendilerini ele veriyor. Amans?z bir k?t?l??e kar?? a?kla, m?zikle, inan?la hayata tutunmaya ?al??anlar?n direni?ini de izliyoruz. Sade ama cesur ve sert diliyle 20. y?zy?l?n ac?lar?n? 21. y?zy?l?n ?aresizli?ine b?y?k bir ustal?kla ba?layan bu roman Prix Femina ?d?l? sahibi. Fransa'da 400 binin ?zerinde satan roman yirmiye yak?n dile ?evrildi. B?lent Usta, ??ocuk g?z?nden ac?mas?z ger?ekler?, Milliyet Kitap Eki, 11 ?ubat 2009 ?nternete girip ?kumda yatan Irakl? askerlerin cesetlerine t?klamaya bay?lan?, Schwarzenegger ve Bush hayran?, kendisini Tanr? gibi g?ren, ?rk?? 6 ya??nda bir ?ocuk hayal etmek m?mk?n m?? Peki o ?ocu?un g?z?nden d?nyada olup bitenlere ve kendimize bakabilmek? ?stelik bu bak?? ??plak bir dille, derinlemesine ve incelikli bir bi?imde olursa... Daha yak?nlarda, Gazze?ye at?lan bombalara tan?k olmu?ken, bu tan?kl???n billboardlar dahil her yerde sergilendi?i bir d?nyada, b?yle bir ?ocu?un i? d?nyas?na girerek onun g?z?nden kendimize bakmak, Nancy Huston?un son roman? Fay Hatlar? sayesinde m?mk?n. Yazar bunu sadece tek bir ?ocuk ?zerinden de?il, 1944 ile 2004 y?llar? aras?nda, bir ailenin d?rt ku?a??n? kapsayacak ?ekilde yap?yor ve hepsi de 6 ya??nda olan ?ocuklar?n g?z?nden y?zy?l?m?z?n karanl?k noktalar?na bak?yor. 2004?te Solomon?dan ba?layarak, onun babas? Randall, babaannesi Sadie, b?y?k b?y?kannesi Kristina?n?n 6 ya?lar?ndaki halleri ve d?nyaya bak??lar?n?n anlat?ld??? Fay Hatlar??nda; 2. D?nya Sava??, Filistin meselesi ve Irak Sava?? ?er?evesinde geli?iyor olaylar. Nazilerce ka??r?lan bebekler Bir ailenin hayat?n? d?rt ku?ak boyunca izlerken, bu hayatlar?n birbirlerini nas?l etkiledi?inin izlerini de buluyoruz. Ve yazar bizi, Kristina?n?n ?ocuklu?unu etkileyen tarihsel bir olayla da y?zle?tiriyor: Lebensborn... Lebensborn, ?st?n ari ?rk?n? yaratma amac? pe?inde ko?an Naziler taraf?ndan ?e?itli ?lkelerden ka??r?lan bebeklerin topland??? bir merkez. Bu bebekler, daha sonra Alman ailelerin yan?na yerle?tiriliyordu. Kristina, ka??r?lan 200 bin bebekten biri... Huston, risk almay? seven, cesur ve sert diliyle ?nl? bir yazar. Otosans?rden ar?nm?? zek?s? ve yarat?c?l???, ya?ad??? d?nyay? ac?mas?zca sorgulayan yap?tlar ?retirken, edebiyat?n fikirlerini dile getirmek i?in kulland??? bir araca d?n??mesine de izin vermiyor. Romandaki anlat?c?lar?n ?ocuk olmas?, yazara ?ocuklara ?zg? yal?n ve ??plak bir bak?? a??s? kurma imk?n? sa?l?yor ki, roman? bu denli sars?c? yapan s?rlardan biri de bu olsa gerek. |
